Kulturu čine arheološki artefakti, umetnine i velika dela arhitekture, ali kultura ima i svoje nematerijalne elemente u koje spadaju rituali, običaji, usmena tradicija, jezik... Svi ovi oblici nasleđa nazivaju se „živom kulturnom baštinom“, koja promoviše, održava i razvija kulturnu raznovrsnost i ljudsku kreativnost.
S ciljem očuvanja nematerijalnog kulturnog nasleđa na međunarodnom nivou i njegove bolje vidljivosti UNESKO je stvorio „Reprezentativnu listu nematerijalnog kulturnog nasleđa čovečanstva“. Listi najvažnijih primera nematerijalnog kulturnog nasleđa na svetu, Srbija je doprinela sa pet upisa - porodičnom slavom, kolom, pevanjem uz gusle, zlakuskim lončarstvom i društvenim praksama i znanjima u vezi sa pripremom i upotrebom tradicionalnog pića od šljive – šljivovice.
Većina pravoslavnih hrišćanskih porodica u Srbiji proslavlja slavu – u čast sveca za koga veruje da je zaštitnik njene kuće i porodice i davalac blagostanja.
Slava se sastoji od ritualnog prinošenja beskrvne žrtve i gozbe na kojoj se okupljaju porodica, prijatelji, susedi... Na taj dan pali se slavska sveća, čita se molitva i seče posebno spremljen hleb – slavski kolač. Slavski kolač ukrašen utisnutim simbolima IS HS NI KA, preliva se vinom i seče u obliku krsta, a zatim lomi na četiri dela i podiže uvis uz izgovaranje zahvalnosti svecu i molitve za blagostanje. Hleb, žito i vino simbolizuju krv i telo Hristovo, ali u isto vreme predstavljaju i simbol plodnosti i blagostanja. Ima porodica koje na dan slave slavski kolač nose u crkvu ili zovu sveštenika u svoj dom kako bi on presekao kolač.
Pored simboličke, slava ima i svoju kohezivnu ulogu jer povezuje porodice, srodnike i okolnu zajednicu. Iako vezana za srpsku nacionalnu zajednicu, slavu kao način iskazivanja etničkog identiteta praktikuju i porodice drugih etničkih zajednica u zemlji.
Tradicionalna srpska narodna igra – kolo smatra se obeležjem srpskog nacionalnog identiteta. Gotovo da nema osobe u zemlji koja ne zna da igra kolo, jer ovu igru pored srpske izvode i druge etničke i religiozne grupe.
Kolo nastaje kada se nekoliko igrača uhvati za ruke i ritmično izvodeći korake formira lanac polukružnog, kružnog ili vijugavog oblika. Ples obavezno prati muzika bržeg ritma koja se izvodi uz frulu, gajde, violinu, harmoniku, trubu ili u modernijoj varijanti – sintisajzer. Prvi igrač u kolu, nazvan kolovođa, diktira ritam igre.
Kolu se možete pridružiti u svakom trenutku hvatanjem za ruke onih koji u njemu već igraju, zbog čega ova igra omogućava lako zbližavanje i povezivanje ljudi pomažući im da izgrade osećaj zajedništva.
Pevanje uz gusle, solističko pevanje narodnih epskih pesama u desetercu,čini deo „živog nasleđa“ Srbije, koje se prenosi s generacije na generaciju, kao veoma važno obeležje identiteta zajednice. Guslanje, kao arhaična forma narodne umetnosti koja promoviše najviše etičke vrednosti, važnost porodičnih odnosa i homogenosti zajednice predstavlja spoj istorijskog pamćenja kolektiva i tradicionalne muzičke veštine. Pevanje uz gusle prisutno je na teritoriji Srbije, kao deo izvođačkih umetnosti i usmene tradicije.
Zlakusko lončarstvo - izrada posuda za termičku obradu hrane na ručnom vitlu je tradicionalna zanatska veština sačuvana generacijama u selu Zlakusa u zapadnoj Srbiji. Specifičnost ove lončarije, pored izrade na ručnom vitlu, čini materijal od koga se pravi - mešavina gline i mlevenog mineralnog kalcita, koji su dobijeni iz lokalnih nalazišta u selima ove regije. Tradicionalni oblici keramike iz Zlakuse su lonci različitih oblika i dimenzija, od 1 do 100 litara i koriste se uglavnom za kuvanje i pečenje hrane.
U Srbiji ćete se sa šljivovicom sresti u skoro svim krajevima, ona je prisutna u svečanim prilikama, na porodičnim i kolektivnim okupljanjima, neizbežni je pratilac zdravica kojima se izražavaju želje za zdravlje i blagostanje.
Društvene prakse i znanja u vezi sa pripremom i upotrebom tradicionalnog pića od šljive – šljivovice čine skup znanja i veština potrebnih za pripremu tradicionalnog pića – rakije od šljive, u domaćinstvima i njegovo korišćenje u svakodnevnoj i ritualnoj praksi. On obuhvata i znanja potrebna za uzgoj specifičnih sorti šljive, tradicionalnu ishranu, kao i zanatska znanja i veštine u vezi sa izradom upotrebnih predmeta koji čine sastavni deo ove kulture, kao što su kazandžijski i pinterski zanat, pravljenje drvenih čutura i drugi. Ova rakija se koristi u tradicionalnoj medicini – u nju se dodaje lekovito bilje ili voće, čime se dobijaju travarice različitih ukusa i svojstava.