Belgrad Üzerindeki Işık

19. yüzyılın sonlarında ve 20. yüzyılın başlarında, Aziz Sava’ya adanacak büyük anıtsal tapınağın nereye inşa edileceği konusunda hararetli bir tartışma yürütülüyordu. “Vračar” bölgesinin çeşitli noktaları önerildi — Tašmajdan’daki Čupina Tepesi’nden Crveni Krst yakınlarına kadar. Sonunda, 1894–1895 yıllarında, Osmanlıların 16. yüzyılın sonunda Mileševa Manastırı’ndan getirdikleri Aziz Sava’nın kutsal kalıntılarını burada yakmalarıyla sembolik bir bağa sahip olan Vračar Platosu seçildi. Arsaların önemli bir kısmı İskoç hayırsever Francis Mackenzie tarafından bağışlandı — ve işte böylece Belgrad siluetinin bugünkü hikâyesi başladı.

Proje, Sırp-Bizans tarzında, İstanbul’daki Ayasofya’dan açıkça esinlenen mimarlar Bogdan Nestorović ve Aleksandar Deroko tarafından tasarlandı. İnşaat 1935 yılında başladı, II. Dünya Savaşı sırasında durduruldu ve 1985’te yeniden başlatıldı. 1989 yılında yaklaşık 4.000 ton ağırlığındaki kubbenin yerine kaldırılmasıyla mühendislik açısından büyük bir başarı elde edildi; dış cephe 2004 yılında tamamlandı. Bugün tapınak platoya hâkim durumda — 91 metre uzunluğunda, 81 metre genişliğinde ve haçla birlikte 79 metre yüksekliğindedir.

Tapınağa adım attığınızda, kendinizi mozaiklerle dolu bir ışık nehrinin içinde bulursunuz. İç mekân, son on yıl içinde güçlü bir sanatsal iş birliğiyle tamamlanan yaklaşık 15.000 m² mozaikle süslenmiştir — bu eser, yüzyıllardır süregelen bir hayali sembolik olarak birleştirir. Büyük mozaik düzenlemesinin tamamlanması 2020 yılında duyuruldu. Merkez kubbede, yaklaşık 1.230 m²’lik bir alanı kaplayan “Göğe Yükseliş” kompozisyonu yer alıyor — mozaikle süslenmiş en büyük kavisli yüzeylerden biridir. Başınızı kaldırdığınızda, altın parıltı ve mavi tonlar nefesinizle birlikte hareket ediyormuş gibi görünür; içinizden bir dilek dileyin — derler ki, tapınaktaki mermer ve cam sessiz duaları “hatırlar”.

Aziz Sava Tapınağı’nın önünde, Belgrad gecelerine özel bir ritim katan renkli etkinlikler sıklıkla düzenlenir. Bunların en etkileyicisi, Noel arifesinde gerçekleştirilen geleneksel “odun yakma” törenidir; o gece tapınak önündeki plato binlerce ziyaretçinin buluşma noktası haline gelir. İlahi koroların sesi, buhur kokusu ve havai fişeklerin ışığı eşliğinde bu an, geleneği ve kentin modern ruhunu bir araya getiren benzersiz bir deneyim sunar. Yıl boyunca burada daha küçük etkinlikler, konserler ve kültürel programlar da düzenlenir — plato her daim canlı ve dinamik bir şehir meydanına dönüşür.

Aziz Sava Tapınağı’nı ziyaret etmek, sadece dünyanın en büyük Ortodoks kutsal mekânlarından birine girmek değil, aynı zamanda Belgrad’ın en kutlamalı anlarının atmosferini hissetme fırsatıdır. Ziyaretinizi planlayın, Vračar semtinde yürüyüşe çıkın ve bu tapınakla platonun her gün yarattığı büyünün bir parçası olun.