Izložba “Kosara Bokšan (1925 – 2009) Sto godina od rođenja” od 27. novembra u Galeriji “RIMA” u Beogradu

Ovogodišnji izložbeni program Galerija RIMA zaokružuje izložbom posvećenom obeležavanju stogodišnjice od rođenja Kosare Bokšan (1925-2009), jedne od najznačajnijih slikarki srpske umetnosti druge polovine XX veka. Postavka obuhvata najznačajnije periode njenog stvaralaštva: od faze apstraktnih slika (1952-1964), preko povratka figure i prizora (druga polovina šezdesetih), do slikarstva simbola (1968-1975) u čijim okvirima su se izdvojila tri ključna motiva i teme njenog opusa – Sunce, Ikar i Žene planine. Konačno, segment izložbe posvećen ciklusu Žene planine prikazuje zenitnu fazu njenog stvaralaštva (od sredine sedamdesetih godina) u kojoj je slikarstvo arhetipskih simbola sjedinjeno sa ekspresivnom gestualnošću njenog stvaralačkog postupka.

Stvaralački put Kose Bokšan rano je obeležen izborima profesionalnog integriteta i odbrane slobode umetničkog stvaralaštva. Pripadnica prve posleratne generacije studenata beogradske Akademije likovnih umetnosti (u klasi prof. Ivana Tabakovića) kao članica Zadarske grupe (1947) Bokšanova je bila deo prvog kolektivnog gesta pobune u vremenu političkog diktata nad umetnošću pod okriljem socijalističkog realizma. Svojim ranim slikarstvom u duhu predratnog modernizma, predstavljenim na prvoj samostalnoj izložbi u Beogradu 1952. godine (kao i članstvom u grupi Jedanaestorica) dala je doprinos obnovi modernističke tradicije u srpskom posleratnom slikarstvu. Iste godine, zajedno sa suprugom, slikarom Petrom Omčikusom, bila je među prvim ovdašnjim umetnicima koji su se odvažili da svoj život i umetnost presele u Pariz. Toko pedesetih godina 20. veka, Bokšanova je na talasu posleratne francuske apstrakcije, sasvim ovladala autonomnim svetom slike i integrisala se u tokove međunarodne umetničke scene. U sklopu izložbe u Galeriji RIMA posetioci će imati priliku da vide reprezentativna dela Kosine rane apstrakcije umerene geometrizacije i slike zrele faze njenog apstraktnog izraza kojima se priključila talasu francuske lirske apstrakcije kroz slikarski model apstraktnog pejzaža.

Povratak prizora u Kosinom slikarstvu od sredine sedme decenije 20. veka, koincidirao je sa istim tendencijama na međunarodnoj sceni. Međutim, umesto da ishodište leži u urbanoj civilizaciji potrošačke kulture i medija, njena inspiracija je rođena iz sve češćih i dužih boravaka na Jadranskoj obali. Kosina veza sa Mediteranom, započeta još u Zadru, a ojačana kroz život u Rijeci, i boravke na Azurnoj obali, Korzici, Italiji – krunisana je šezdesetih godina 20. veka izgradnjom njene i Omčikusove kuće-ateljea u Veloj Luci na Korčuli. Prizori sa krstarenja, kupanja i sunčanja pod mediteranskim nebom, najpre su oživeli senzualnost telesnog postojanja u Kosin slikama, poput slike Kupači, da bi se potom transformisali u simboličke predstave mitološkog podteksta. Prostori neba, mora i motivi sunca i ljudskih figura pojednostavljeni su do znakova u njenim slikama s kraja šezdesetih, otkrivajući da se njihovo značenje više ne nalazi u vizuelnom sloju već se krije iza oblika. Izuzetne primere ovog slikarstva simbola na izložbi predstavljaju slika Zenit i monumentalno platno Podne.

Bilo da je inspirisana prizorima mediteranske prirode i prostranstva – slike i crteži Sunce i ciklus Žene planine, ili aktuelnim događajima od civilizacijskog značaja – poput čovekovog izlaska u kosmos koji je probudio ideju za motiv Ikara – Kosa Bokšan je od sedamdesetih godina 20. veka sadržaj svojih imaginarnih prizora zasnivana na dubokoj arhetipskoj simbolici. Od slika Ikar i Sunce, i crteža Sunčeve spirale, do velikih formata slika i crteža Žene planine – Kosa Bokšan je originalnom umetničkom interpretacijom predstavila čovekov potragu za sopstvom, u kojoj, kao na kosmičkom putu do Sunca, pojedinac prolazi kroz nepregledna i tajanstvena prostranstva nesvesnog. Na tom putu, Kosino najveće otkriće i spoznaja oličeno je u ciklusu Žene planine kome je na izložbi u Galeriji RIMA posvećena posebna prostorija. Prikazom žene kao planine, stene, tla/zemlje, odnosno obrnuto, prikazom prirode kao ženskog entiteta, Kosa Bokšan je prikazala, kako je sama govorila – doživljaja žene iznutra. Sa jedne strane, reč je o percepciji žene kroz sopstveni „ženski pogled“ – o umetničinom intimnom doživljaju ženske korporalnosti i postojanja u njenim okvirima. Sa druge strane, Žene planine predstavljaju autentičnu umetničku projekciju univerzalnog matrijarhalnog arhetipa, prisutnog u svakoj osobi – kao osnovne stvaralačke matrice sveukupnog postojanja.